جدول تناوبی در بدن انسان!(فلوئور)

غير از آب آشاميدني، وجود فلورايد در آبي که در تهيه غذا استفاده مي شود، استفاده از خمير دندان هاي حاوي فلورايد، ماهي هاي اقيانوس که با استخوان خورده مي شوند (سالمون ساردين) و چاي نيز از منابع فلورايد هستند. منابع:  يکي از منابع فلورايد، آبي است که به آن فلورايد اضافه شده (مقدار توصيه شده براي افزودن فلورايد به آب، يک قسمت فلورايد در يک ميليون قسمت آب است). فلورايد با اتصال به ترکيباتکلسيم ، سبب مي شود که ميناي دندان در مقابل اسيدهايي که به وسيله باکتري هاي دهان توليد مي شود مقاومت بيشتري پيدا کند. وقتي فلورايد مصرفي زياد باشد، بر ميناي دندان لکه هاي نامنظمي ظاهر مي شود که ابتدا سفيد گچي، سپس زرد، خاکستري، قهوه اي يا سياه مي شوند.

براي کودکان و نوجوانان 5/0 تا 5/2 ميلي گرم در روز است و براي نوزادان 1/0 تا يک ميلي گرم در روز توصيه مي شود (فلوئور آب تهران کم است). در مناطقي که فلوئور آب از 7/0 PPM کمتر باشد،‌ توصيه مي شود که به مواد غذايي کودکان فلوئور اضافه شود. خمير دندان هاي فلوئوريده شده قرص هاي مکيدني فلوئور هم داراي فلوئورند که وارد چرخه غذايي مي شود. اگر فلوئور خيلي زياد مصرف شود، ابتدا بدن در حالت تعادل مثبت از نظر فلوئور قرار مي گيرد. مصرف روزانه 20 تا 80 ميلي گرم فلورايد براي مدت طولاني منجر به فلوئوروزيس اسکلتي مي شود. اگر در منابع غذايي از آب فلوئوريده استفاده شود، فلوئور وارد زنجيره غذايي مي شود.

بعد مشخص شد که بعضي از افراد داراي لکه هاي قهوه اي روي   دندان ها   هستند. فلورايد در حفظ ساختمان استخوان نيز مفيد است و از پوکي استخوان تا حدي مي کاهد. اين افراد فلوئور زياد مصرف کرده بودند و دندان هاي آنها استحکام زيادي داشت. توصيه دانشمندان اين است که آب مصرفي يک واحد  1 PPM  فلوئور داشته باشد. مقدار مصرفي فلورايد در کشورهاي مختلف متفاوت و بين 9/0 تا 7/1 ميلي گرم است. ميزان نياز:  روزانه 4-5/1 گرم، ميزان دريافت کافي و بي خطر فلورايد است. در حالت کمبود نيز همين وضعيت وجود دارد و پس از مدتي دفع را کاهش مي دهد. حتي در مناطقي که آب فلوئوريده نشده هم ميزان پوسيدگي دندان کاهش يافته.

نقش فلوئور در بدن چیست؟

به علاوه شواهدی در دست است که نشان می دهند فلوئور سبب پیشرفت رسوب «فسفات کلسیم» از بزاق می شود، بدین ترتیب فلوئور ممکن است در مراحل اولیه پوسیدگی و پس از اینکه دندانها املاح خود را در محیط دهان از دست می دهند، سبب تسهیل آهکی شدن مجدد آن گردد. وقتی که نقش فلوئور در پیدایش این لکه های قهوه ای و همچنین کاهش دادن پوسیدگی دندان شناخته شد، مطالعات دیگر نشان داد که مقدار کم فلوئور در آب در حالی که باعث کاهش پوسیدگی دندان خواهد شد، اثری از لکه های قهوه ای به جا نخواهد گذاشت. در سال 1321 ارتباط بین فلوئور در آب و میزان پوسیدگی دندان معلوم شده و نشان داده اند که آبی که حاوی یک قسمت در میلیون، فلوئور باشد سبب می شود که پوسیدگی دندان در حدود 50 تا 60 درصد کاهش یابد و اثری از لکه های قهوه ای نیز مشاهده نشود.

توجه به نقش غذایی فلوئور در سال 1310  شروع شد و این زمانی بود که مشخص شد که در افرادی که از آب فلوئوردار استفاده می کنند پوسیدگی دندان یا کم است و یا اصلاً وجود ندارد ولی در عوض دندانهایشان دارای لکه های قهوه ای رنگ می باشد. از مجموعه نتایج گزارشهایی که اضافه کردن فلوئور به آب را سبب کم شدن پوسیدگی و قطع آن را سبب افزایش پوسیدگی دندان می دانند، می توان دلیلی بر نقش فلوئور، و نه عنصر یا عناصر دیگر، در محافظت از پوسیدگی دندان دانست. صرف نظر از مقدار مصرفی، میزان آن در خون ثابت می ماند و این نشان دهنده قدرت کلیه در کنترل میزان فلوئور در بافتهای بدن است که این عمل را از طریق دفع مقدار اضافه بر احتیاج بدن انجام می دهد.

برخی مطالعات نشان می دهند که مقدار فلوئور غذاهای آماده شده یا پخته ممکن است 2 تا 3 برابر بیش از غذاهای تازه باشد و البته این در صورتی است که غذا با آب فلوریده شده تهیه شده باشد. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه مصرف فلوئور در مقادیر زیاد در دوران بزرگسالی، بدون داشتن اثرات سوء، سبب حفاظت استخوانها در مقابل پوکی استخوان در دورانهای بعدی زندگی می شود. نقش احتمالی دیگری که به فلوئور نسبت داده شده است این است که این عنصر با حضور خود در ساختمان دندانها محیط نامناسبی برای رشد باکتریهای مخرب دندان فراهم می سازد. از این مقدار 50 درصد پس از 24 ساعت از راه ادرار دفع می شود و نیمی دیگر به دندانها و استخوانها، جایی که قسمت مهمی از ساختمان آنها را تشکیل می دهد، وارد می شود.

چه موادی باعث پیشگیری از پوسیدگی دندان ها می شوند؟

با کشف تأثیر فلوراید در پیشگیری از پوسیدگی شرکتهای خمیر دندان سازی به فکر اضافه کردن فلوراید به خمیر دندان افتادند و مسلم است که مصرف خمیر دندانهای حاوی فلوراید بر خمیر دندانهای بدون فلوراید ارجح است  ولی باید توجه داشت که مصرف خمیر دندان حاوی فلوراید در کودکان خردسالی که خمیر دندان را می خورند باید کنترل شود و یا حتی بهتر است که برای اینگونه کودکان از خمیر دندانهای بدون فلوراید استفاده کرد. در سال ۱۹۴۲ برای اولین بار گزارش شد که شیوع پوسیدگی دندان در اهالی شهرهایی که فلوئور آب آشامیدنی آنها در حدود یک واحد در میلیون  بود نسبت به اهالی شهرهایی که آب آشامیدنی نشان فاقد فلوئور بوده تا ۶۰% کاهش نشان می داد.

آب حاصل از ذوب برفها در صورتیکه بلافاصله به مصرف کننده برسد غلظت فلوراید کمتری دارد در حالیکه ظاهراً وقتی آب حرکت و جریان داشته باشد و نیز بر بستر رودخانه بماند ، غلظت فلوراید آن بیشتر می شود. همانطور که ذکر شد مقدار مناسب فلوراید آب آشامیدنی که سبب افزایش مقاومت دندان می شود ۱ppm است و لازم به ذکر است که اگر این مقداردو برابر شود تأثیر مهمی در افزایش مقاومت دندانها نخواهد داشت. نتایج این تحقیق با اضافه کردن مصنوعی فلوئور به آب شهرهایی که فاقد فلوئور بود تأیید شد و از آن پس بسیاری از کشورهای دیگر چنین روشی را برای پیشگیری از پوسیدگی دندان به کار بستند. مضافاً اینکه اگر از دو برابر مقدار لزوم بیشتر شود سبب تغییر رنگ دندانها و ایجاد خال و لکه های زرد یا قهوه ای بر روی دندانها می شود که از نظر زیبایی مشکلاتی ایجاد می کند.

ژل فلوراید وقتی اثر بیشتری در افزایش مقاومت دندان دارد که مدت زیادی از رویش دندان نگذشته باشد و به همین دلیل است که استفاده آن در سنین ۶ تا ۱۲ سالگی بیشتر توصیه می شود. ژل فلوراید برای مدت چند دقیقه در تماس با دندان قرار می‌گیرد و بعد از دهان خارج می شود، البته این کار به لوازم مخصوصی نیاز دارد و حتماً باید توسط دندانپزشک انجام گیرد. در اکثر مواد غذایی مورد مصرف انسان فلوراید به مقادیر مختلفی موجود است، غذاهای دریایی به نسبت فلوراید بیشتری دارند، چای نسبت به آب آشامیدنی فلوراید بیشتری دارد. حدود ده عنصر وجود دارند که سبب پیشگیری از پوسیدگی دندان می شوند ولی تنها ماده ای که در پیشگیری از پوسیدگی دندان مقبولیت عام پیدا کرده است فلوئور است.

تاثير فلورايد آب آشاميدني بر ميزان پوسيدگي دندان در کودکان نورآباد ممسني در سال 1387

نشانی: تهران، بزرگراه اشرفی اصفهانی، نرسیده به پل بزرگراه شهید همت، خیابان شهید قموشی، خیابان بهار، نبش کوچه چهارم، پلاک 1. تاثیر فلوراید آب آشامیدنی بر میزان پوسیدگی دندان در کودکان نورآباد ممسنی در سال 1387. تاثیر فلوراید آب آشامیدنی بر میزان پوسیدگی دندان در کودکان نورآباد ممسنی در سال 1387. تاثیر فلوراید آب آشامیدنی بر میزان پوسیدگی دندان در کودکان نورآباد ممسنی در سال 1387. رحمانی کوروش، رحمانی آیت، رحمانی حسن، محوی امیرحسین، یوسفی مسعود، گودینی کاظم.

توجه! از آنجائیکه شیر و فرآورده های آن مانند دوغ غنی از کلسیم هستند و در سلامت دندانها نقش بسزایی دارند، مصرف آنها به ویژه برای کودکان و نوجوانان ضروری است لذا مادر و پدرهای عزیز باید توجه داشته باشند این اقلام غذایی حتما در برنامه غذایی فرزندانشان قرار گیرد و به هیچ وجه با نوشیدنیهای صنعتی بخصوص نوشابه های گازدار جایگزین نشوند. برای داشتن دندانهای سالم، دریافت مقدار کافی کلسیم باید از دوران جنینی مورد توجه قرار گیرد زیرا دندانهای شیری در دوران بارداری تشکیل می شود و بنابراین وجود مقادیر کافی کلسیم در برنامه غذایی مادر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

همچنین اعتقاد بر این است که سطح مینای دندان کمی بعد از ظاهر شدن و در آخرین مراحل آهکی شدن دندانها، قادر به برداشتن فلوئور است و احتمال می دهند فلوئور موجود در بزاق از سطح دندان جذب و سبب استحکام و مقاومت بیشتر دندان شود. نکته!  در پوشش خارجی دانه غلات، به‌ویژه گندم، فسفر به شکل ماده ای به نام اسید فیتیک است که می‌تواند با بعضی املاح پیوند یافته و ایجاد ترکیب نامحلول نماید بنابراین جذب فسفر موجود در نانهای تخمیر نشده، بسیار ناچیز است. توجه به نقش غذایی فلوئور زمانی مشخص شد که مشاهده شد در افرادی که از آب فلوئوردار استفاده می کنند پوسیدگی دندان یا کم است و یا اصلاً وجود ندارد ولی در عوض دندانهایشان دارای لکه های قهوه ای رنگ می باشد.

فرم خفیف این اختلال به صورت دندانهای زردرنگ یا لکه‌های سفید می‌باشد ولی در فرم متوسط و شدید لکه‌های زرد تا قهوه‌ای (مینای خالدار) بر روی مینای دندان همراه با کدر شدن کلی مینا ایجاد می شود. نقش احتمالی دیگری که به فلوئور نسبت داده شده است این است که این عنصر با حضور خود در ساختمان دندانها، محیط نامناسبی برای رشد این باکتریها فراهم می کند و مانع رشد و فعاالیت آنها می شود. علیرغم اینکه فلوراید عنصری مفید برای ساختار دندانی است ولی در برخی مناطق که فلوراید موجود در آب بیش از اندازه ‌است، به همین خاطر دندان‌ها دچار فلوئوروزیس می‌گردند. این ماده نقش بسزایی در شکل گیری و استحکام دندانها دارد زیرا در ساختمان ماده ای به نام هیدروکسی آپاتیت که در ساخت دندان و مینای آن نقش دارد، رسوب می کند.

منبع